14 czerwca 2024 roku Sejm przyjął Ustawę o ochronie sygnalistów (pracowników zgłaszających naruszenia prawa w firmie) w kształcie zaproponowanym przez Senat. Kogo dotyczy ustawa o sygnalistach? Jakie wprowadza nowe zasady? O tym wszystkim opowiemy w poniższym artykule – zapraszamy!
Projekt ustawy o sygnalistach 2024 – jakie wprowadza zmiany?
Dyrektywa o sygnalistach ma na celu zapewnienie im właściwej ochrony oraz utrzymanie ich anonimowości. Sygnaliści mogą zgłaszać nieprawidłowości trzema drogami: poprzez kanał wewnętrzny, zewnętrzny (do odpowiednich organów administracji publicznej) lub publiczny (poprzez upublicznienie informacji). Zaleca się jednak, aby w pierwszej kolejności korzystali z kanału wewnętrznego.
Jeśli jesteś pracodawcą zatrudniającym co najmniej 50 osób, potrzebujesz ją znać i dostosować się do jej wymogów. Próg 50 osób nie ma zastosowania w przypadku podmiotów prawnych wykonujących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych, przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska. Ustawa o sygnalistach dotyczy również podmiotów obowiązanych do przestrzegania ustawy o AML/CFT.
Ustawa o sygnalistach – jaki jest jej cel?
Ustawa o sygnalistach, czyli ustawa o ochronie sygnalistów, została wprowadzona w celu zapewnienia ochrony osobom, które zdecydują się zgłaszać przypadki naruszenia prawa w organizacjach i instytucjach. Jej głównym celem jest zapobieganie działaniom odwetowym wobec osób zgłaszających nieprawidłowości, a także zagwarantowanie im anonimowości i bezpieczeństwa.
Ważnym elementem ustawy o ochronie sygnalistów jest to, że zgłoszenia mogą być dokonywane wyłącznie w dobrej wierze, co oznacza, że osoba zgłaszająca musi być przekonana o prawdziwości informacji, które posiada, oraz że zdobyła je w sposób legalny. Oznacza to, że nie każde zgłoszenie będzie chronione – ustawa stawia na odpowiedzialność sygnalistów i uczciwość w procesie zgłaszania nieprawidłowości. Przepisy te mają na celu nie tylko zwiększenie transparentności i etyki w firmach, ale również budowanie zaufania do instytucji, które działają zgodnie z literą prawa. Dzięki ustawie o ochronie sygnalistów możliwe jest skuteczniejsze zwalczanie korupcji, przestępczości gospodarczej oraz innych działań godzących w interes publiczny.
Kiedy ustawa o sygnalistach 2024 zaczyna obowiązywać ?
Ustawa o sygnalistach weszła w życie 25 września 2024 roku, po okresie trzymiesięcznego vacatio legis, który miał na celu umożliwienie pracodawcom dostosowania się do nowych przepisów. W tym czasie firmy miały obowiązek opracować procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz wprowadzić odpowiednie mechanizmy ochrony sygnalistów, zgodne z wymogami ustawy. Przedsiębiorstwa musiały także zapewnić, że każdy pracownik został poinformowany o nowych przepisach i miał dostęp do narzędzi umożliwiających anonimowe i bezpieczne zgłaszanie naruszeń. Wdrożenie ustawy o sygnalistach ma na celu zwiększenie transparentności w firmach i instytucjach, a także wzmocnienie kultury etycznej i zapobieganie nadużyciom.
Ustawa o ochronie sygnalistów – założenia nowej ustawy
Najważniejsze założenia nowej ustawy to:
- obowiązek stworzenia przez pracodawców wspomnianej procedury zgłoszeń wewnętrznych określającej zasady i kanały przyjmowania zgłoszeń naruszeń prawa oraz podejmowania działań następczych, a także tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo,
- obowiązek prowadzenia rejestru zgłoszeń wewnętrznych stworzonego zgodnie z wytycznymi określonymi w ustawie,
- ochrona sygnalistów, jeśli mają oni uzasadnione podstawy sądzić, że informacja, którą przekazuje jest prawdziwa w momencie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego,
- zakaz ujawniania danych osobowych sygnalisty osobom nieupoważnionym, chyba że sygnalista wyrazi na to zgodę,
- wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe (m.in. odmowa nawiązania stosunku pracy, wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę, obniżenie wynagrodzenia, wstrzymanie lub pominięcie w awansie, przeniesienie na inne stanowisko, dyskryminacja, mobbing) ani próby lub groźby ich zastosowania,
- sygnalista, który doświadczył działań odwetowych, ma prawo do odszkodowania, podobnie pracodawca, który poniósł szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez pracownika,
- określenie form, w jakich mogą być dokonywane zgłoszenia (wewnętrzne – w miejscu pracy, zewnętrzne – do odpowiednich organów, publiczne – do wiadomości publicznej, np. do mediów).
Ustawa o sygnalistach – czego nie obejmuje?
Ustawa o ochronie sygnalistów została przyjęta w kształcie zaproponowanym przez Senat. W związku z tym z katalogu obszarów, w których nie będzie można dokonać zgłoszenia naruszeń, wykreślono Prawo Pracy. Ochronie nie podlegają:
- mobbing,
- molestowanie seksualne w miejscu pracy,
- wstrzymywanie wynagrodzeń,
- zmuszanie do bezpłatnych nadgodzin.
Procedura zgłoszeń wewnętrznych – pomogę Ci ją opracować
Chcesz mieć pewność, że procedura zgłoszeń wewnętrznych w Twojej firmie spełnia wszystkie wymogi prawne? Skonsultuj ją ze mną.
Nie masz jeszcze procedury i potrzebujesz wsparcia w jej stworzeniu? Prowadzę szkolenia ochrona sygnalistów stacjonarnie w całej Polsce i inne kursy finansowe online oraz pomagam w opracowaniu i wdrożeniu procedury zgłoszeń wewnętrznych, dbając o to, by była dopasowana do potrzeb Twojej firmy oraz przepisów o AML/CFT.
Zapraszam do kontaktu i zapoznania się z opiniami moich dotychczasowych klientów.
