Planowanie majątkowe to kluczowy element zarządzania prywatnymi finansami, który pozwala nie tylko zabezpieczyć przyszłość finansową rodziny, ale też zapewnić spokojne zarządzanie kapitałem przez kolejne pokolenia. W odpowiedzi na rosnące potrzeby polskich przedsiębiorców i rodzin polski rząd zaproponował wprowadzenie nowej formy prawnej – fundacji rodzinnej. Projekt ustawy o fundacji rodzinnej, który zyskuje na popularności, przewiduje szereg zmian, które mogą wpłynąć na krajowy krajobraz finansowo-prawny. W niniejszym artykule przyglądamy się najważniejszym aspektom tej propozycji ustawodawczej, analizując zarówno jej potencjalne korzyści, jak i wyzwania, które może przynieść przedsiębiorcom oraz ich rodzinom.
Dla kogo ustawa o fundacji rodzinnej?
22 maja 2023 roku weszła w życie Ustawa o fundacji rodzinnej, która umożliwia powoływanie i rejestrację fundacji rodzinnych – to nowa forma prawna, pozwalająca właścicielom firm rodzinnych lepiej zabezpieczyć swój majątek i zadbać o ciągłość działania ich przedsiębiorstw. Ustawa daje również nowe możliwości prawne, pozwalające na sprawne przeprowadzenie procesów sukcesyjnych.
Fundację rodzinną może założyć osoba fizyczna lub wiele osób. Fundator w statucie sporządzonym w formie aktu notarialnego określa m.in.:
- nazwę fundacji rodzinnej;
- jej siedzibę;
- szczegółowy cel;
- beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących mu uprawnień;
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeśli jest oznaczony;
- wartość funduszu założycielskiego;
- zasady zmiany statutu.
Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie o wartości określonej w statucie (nie niższej niż 100 000 zł) na pokrycie funduszu założycielskiego.
Ustawa fundacja rodzinna 2023 określa również, w jakim zakresie może ona wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221).
Korzyści z ustawy o fundacji rodzinnej
Dzięki założeniu fundacji rodzinnej łatwiejsze będzie gromadzenie majątku rodzinnego dla kolejnych pokoleń. Fundacja rodzinna będzie także zaspokajać potrzeby beneficjentów, którzy, co do zasady będą członkami rodziny fundatora (aczkolwiek mogą to być także inne podmioty i osoby). Może pokrywać m.in. koszty ich utrzymania czy kształcenia.
Fundacja rodzinna a ustawa o AML
Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza także zmiany w zakresie AML. Ponieważ nie należy traktować fundacji rodzinnej, w taki sam sposób jak tradycyjnej fundacji, na gruncie przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej ustawa AML). Pojawienie się fundacji rodzinnych będzie wiązało się z wymuszeniem na instytucjach obwiązanych stosowania środków bezpieczeństwa finansowego.
W myśl ustawy fundacja rodzinna nie może mieć statusu instytucji obowiązanej. W związku z tym nie będzie zobowiązana do wykonywania większości obowiązków przewidzianych przepisami ustawy AML.
Tradycyjna fundacja może nawet stać się instytucją obowiązaną, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy AML, w zakresie, w jakim przyjmuje ona lub dokonuje płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane.
Fundacja rodzinna w ustawie została zrównana z trustem, czyli została dopisana w art. 2 ust. 2 pkt 24 ustawy AML. Jak czytamy w ustawie trust to: „regulowany przepisami prawa obcego stosunek prawny wynikający ze zdarzenia prawnego, umowy lub porozumienia w tym zespołu takich zdarzeń lub czynności prawnych, na podstawie którego dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych na powiernika w celu sprawowania zarządu powierniczego oraz udostępniania tych wartości beneficjentom tego stosunku”.
Dla instytucji obowiązanych dużo wyzwań na gruncie przepisów ustawy AML może pojawić się także w związku z tym, że w fundacji rodzinnej może być wielu beneficjentów (25 osób, a nawet więcej). Kolejnym wyzwaniem może stać się określenie, czy beneficjenci mają status osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne (PEP).
Fundacja rodzinna i konieczność zgłaszania informacji o beneficjentach
Fundacje rodzinne muszą pamiętać na gruncie art. 58 przepisów ustawy AML o konieczności zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz jej aktualizacji w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych. Za brak tych zgłoszeń, zgodnie z art. 153 ust. 1, ustawa AML przewiduje karę pieniężną nawet do wysokości 1 000 000 zł.
Do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji są obowiązane spółki:
- jawne,
- komandytowe,
- komandytowo-akcyjne,
- z ograniczoną odpowiedzialnością,
- akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 512 i 685).
Jeśli chcesz mieć pewność, że prawidłowo dopełniasz wszystkich obowiązków prawnych w zakresie AML/CFT, zaproś mnie do siebie. Przeprowadzę audyt i szkolenie AML dla Twoich pracowników.
